Službeni glasnik BiH, broj 44/25

Na osnovu člana 12. stav (7) Zakona o sistemu državne pomoći u Bosni i Hercegovini ("Službeni glasnik BiH", br. 10/12 i 39/20) i člana 193. Zakona o upravnom postupku ("Službeni glasnik BiH", br. 29/02, 12/04, 88/07, 93/09, 41/13 i 53/16), rješavajući u postupku ex post kontrole usklađenosti državne pomoći s propisima o državnoj pomoći, pokrenutom na osnovu prijave Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske za odobrenje državne pomoći u obliku garancije korisniku Mješoviti holding "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica, a postupajući po Presudi Suda Bosne i Hercegovine, broj S1 3 U 043826 22 U od 10.5.2024. godine, Vijeće za državnu pomoć Bosne i Hercegovine na 164. sjednici, održanoj 30. juna 2025. godine, donijelo je sljedeće

RJEŠENJE

1. Utvrđuje se da državna pomoć dodijeljena u obliku garancije Republike Srpske korisniku MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica ne predstavlja državnu pomoć u smislu Zakona o sistemu državne pomoći u Bosni i Hercegovini.

2. Ovo rješenje bit će objavljeno u "Službenom glasniku BiH", službenim glasilima entiteta i Brčko Distrikta Bosne i Hercegovine.

Obrazloženje

Ovim rješenjem izvršava se Presuda Suda Bosne i Hercegovine, broj S1 3 U 043826 22 U od 10.5.2024. godine (u daljnjem tekstu: Presuda), kojom je Sud Bosne i Hercegovine uvažio tužbu Mješovitog holdinga "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka i poništio Rješenje Vijeća za državnu pomoć Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Vijeće), broj UP/I 03-26-1-54-4/21 od 29.6.2022. godine, te predmet vratio Vijeću na ponovni postupak.

Shodno članu 62. Zakona o upravnim sporovima BiH ("Službeni glasnik BiH", br. 19/02, 12/04, 88/07, 83/08 i 74/10), kada Sud poništi akt protiv kojeg je bio pokrenut upravni spor, predmet se vraća u stanje u kojem se nalazio prije nego što je poništeni akt donesen, te je prilikom donošenja novog rješenja nadležna institucija vezana pravnim shvatanjima Suda i primjedbama u pogledu postupka.

1. Zahtjev za pokretanje postupka

Vijeće za državnu pomoć Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Vijeće) zaprimilo je 22.6.2021. godine, pod brojem UP/I 03-26-1-77-1/21, prijavu Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske za odobrenje državne pomoći u obliku garancije Republike Srpske korisniku Mješoviti holding "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica.

U smislu člana 14. stav (1) Zakona o sistemu državne pomoći u Bosni i Hercegovini (u daljnjem tekstu: Zakon), Ministarstvo finansija Republike Srpske je svojim aktom dalo konsultativno mišljenje, broj 06.10/421-237-1/21 od 1.6.2021. godine, na prijavu državne pomoći Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske koja se odnosi na izdavanje garancije Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka te u prilogu, shodno odredbi člana 12. stav (2) Zakona, dostavilo Vijeću Obrazac za prijavu državne pomoći Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske.

Uz Obrazac za prijavu državne pomoći (u daljnjem tekstu: Obrazac prijave), podnosilac je dostavio kopije sljedeće dokumentacije:

- Odluke Vlade Republike Srpske o davanju saglasnosti za izdavanje garancije Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, broj 04/1-012-2-1428/21 od 13.5.2021. godine,

- Zahtjeva MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, broj 5434/21 od 11.5.2021. godine,

- Odluke Skupštine akcionara MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka o dugoročnom zaduženju prvom emisijom obveznica javnom ponudom, broj SA - 1180-4/21 od 5.3.2021. godine,

- Zaključka Odbora za reviziju ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, broj OR-6720-3/20 od 25.12.2020. godine,

- Zapisnika 51. vanredne sjednice Skupštine akcionara ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, broj SA - 1180/21 od 5.3.2021. godine,

- Odluke Nadzornog odbora ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka o dugoročnom zaduženju prvom emisijom obveznica, broj NO - 6730-3/20 od 25.12.2020. godine,

- Odluke Nadzornog odbora ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka o izmjeni i dopuni Odluke o dugoročnom zaduženju prvom emisijom obveznica javnom ponudom, broj NO - 5450/20 od 11.5.2021. godine,

- Procjene finansijskog stanja ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka u vezi s dugoročnim zaduženjem prvom emisijom obveznica javnom ponudom iz aprila 2021. godine (Ekonomski institut a. d. Banja Luka),

- Projekcije finansijskih izvještaja, bilansa stanja i uspjeha, te bilansa novčanih tokova za period izdavanja garancije,

- Odluke Vlade Republike Srpske u funkciji Skupštine akcionara Akcijskog fonda Republike Srpske a. d. Banja Luka u MH "ERS" MP a. d. Trebinje o davanju saglasnosti MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za prvu emisiju obveznica javnom ponudom ukupne nominalne vrijednosti 40.000.000,00 KM, broj 04/1-012-2-563/21 od 25.2.2021. godine,

- Odluke o izmjeni Odluke Vlade Republike Srpske u funkciji Skupštine akcionara Akcijskog fonda Republike Srpske a. d. Banja Luka u MH "ERS" MP a. d. Trebinje o davanju saglasnosti MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za prvu emisiju obveznica javnom ponudom ukupne nominalne vrijednosti 40.000.000,00 KM, broj 04/1-012-2-957/21 od 1.4.2021. godine, i

- Bilansa stanja, uspjeha i tokova gotovine MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za 2019. i 2020. godinu.

Uvidom u podnesenu prijavu, Vijeće je utvrdilo da je ona nepravilna jer su dostavljene neovjerene kopije dokumenata, što nije u skladu s članom 2. stav (4) Odluke o postupcima i obrascima za podnošenje obavještenja o državnoj pomoći i praćenje državne pomoći ("Službeni glasnik BiH", broj 64/13) i članom 5. stav (2) Uredbe o načinu i procedurama prijavljivanja državne pomoći u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik RS", broj 105/13) kojim je propisano da je davalac državne pomoći dužan uz podnesenu prijavu (obavještenje) priložiti sve neophodne dokumente ili ovjerene kopije dokumenata kojima se potvrđuje ispravnost podataka navedenih u prijavi.

Također, Vijeće je iz navedenog obrasca prijave i prateće dokumentacije zaključilo da je navedena prijava i nepotpuna jer ne sadrži sve dokumente neophodne za njenu ocjenu i donošenje odluke u skladu s članom 12. stav (3) Zakona.

Uzimajući u obzir navedeno, Vijeće je putem Ministarstva finansija Republike Srpske zatražilo od Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske dopunu predmetne prijave državne pomoći aktom broj UP/I 03-26-1-77-2/21 od 6.7.2021. godine.

Dana 28.9.2021. godine Ministarstvo finansija Republike Srpske je aktom broj 06.10/421-237-2/21 od 23.9.2021. godine dostavilo dopise Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske, akt broj 05.05/052-2140-2/21 od 28.7.2021. godine i akt broj 05.05/052-2140-3/21 od 4.8.2021. godine, u čijem prilogu je dostavljena sljedeća dokumentacija:

- Garancija Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21 od 3.8.2021. godine,

- Ugovor o reguliranju međusobnih prava i obaveza po osnovu Garancije Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21, za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka zaključen 3.8.2021. godine između Ministarstva finansija i Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske, kao davalaca garancije, s jedne strane, i MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, kao emitenta, s druge strane, i

- оvjerene kopije dokumenata dostavljenih uz prijavu državne pomoći od 22.6.2021. godine.

2. Tok postupka pred Sudom Bosne i Hercegovine

Vijeće je 8.9.2022. godine od Suda Bosne i Hercegovine zaprimilo tužbu MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka zastupanog po direktoru, a on po Zajedničkoj advokatskoj kancelariji Kremenović&Mikanović, podnesenu protiv Rješenja Vijeća, broj UP/I 03-26-1-54-4/21 od 29.6.2022. godine, čime je pred ovim sudom pokrenut upravni spor.

U navedenoj tužbi je, između ostalog, istaknuto da je Vijeće pogrešno primijenilo odredbe materijalnog prava, s obzirom na to da je utvrdilo da garancija izdata od Ministarstva finansija i Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske za dugoročno zaduženje ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka emisijom vlastitih obveznica predstavlja državnu pomoć jer su kumulativno ispunjeni svi uslovi iz člana 3. stav (1) Zakona, a nisu. Naime, u tužbi je navedeno da je Vijeće prilikom utvrđivanja ispunjenja četvrtog uslova iz člana 3. stav (1) Zakona, koji se odnosi na narušavanje i postojanje opasnosti od narušavanja konkurencije na tržištu stavljanjem u povoljniji položaj određenih privrednih subjekata ili proizvodnje ili trgovine određenih proizvoda ili pružanja određenih usluga u mjeri u kojoj to utiče na ispunjavanje međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine iz ove oblasti, odnosno na trgovinu između Bosne i Hercegovine i EU, pogrešno primijenilo odredbe materijalnog prava i pogrešno ocijenilo činjenice utvrđene u postupku, jer je utvrdilo da izdavanjem predmetne garancije ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica postoji opasnost od narušavanja konkurencije i uticaj na trgovinu, budući da se tužilac stavlja u povoljniji položaj u odnosu na konkurente. Dalje se u tužbi navodi da je Vijeće pogrešno utvrdilo da tužilac nema pravni monopol na obavljanje elektroenergetske djelatnosti distribucije električne energije, navodeći da druga pravna lica mogu podnijeti zahtjev Regulatornoj komisiji za energetiku Republike Srpske (RERS) za dobivanje potrebne dozvole, jer je propustilo uzeti u obzir činjenicu da jedino tužilac ima dozvolu RERS-a za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје (kao operater distributivnog sistema) na tačno određenom geografskom području Republike Srpske (na području gradova Banja Luka, Prijedor, Gradiška i 18 općina Republike Srpske - Čelinac, Kotor-Varoš, Kneževo, Novi Grad, Kostajnica, Krupa na Uni, Kozarska Dubica, Srbac, Laktaši, Prnjavor, Mrkonjić-Grad, Šipovo, Ribnik, Oštra Luka, Drinić, Istočni Drvar, Kupres i Jezero) počev od 28.12.2019. godine do 28.12.2024. godine. Dozvola Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-04-1/10-3/19, koja je izdata u skladu s tada važećim Zаkоnom о еlеktričnој еnеrgiјi ("Službеni glаsnik Rеpublikе Srpskе", br. 8/08, 34/09, 92/09 i 1/11), izdata je tužiocu i ni jedno drugo pravno lice ne može dobiti dozvolu odnosno obavljati djelatnost distribuciје еlеktričnе еnеrgiје (operatera distributivnog sistema) na tom području.

U tužbi se dalje navodi da tužilac nema konkurenciju na tržištu, jer je jedini operater distributivnog sistema na tačno određenom geografskom području Republike Srpske te da samim tim uživa pravni monopol shodno tački 188. Obavještenja Komisije o pojmu državne pomoći iz člana 107. stav 1. Ugovora o funkcioniranju Evropske unije ("Službeni list Evropske unije", serija C, broj 262/1, 19.7.2016) kojom je propisano da, u skladu sa zakonodavstvom EU, pravni monopol postoji kada je određena usluga zakonodavstvom ili regulatornim mjerama rezervirana za isključivog pružaoca, pri čemu je svim drugim privrednim subjektima jasno zabranjeno pružanje takvih usluga.

Shodno članu 28. stav (2) Zakona o upravnim sporovima ("Službeni glasnik BiH", br. 19/02, 88/07, 83/08 i 74/10), Vijeće je u zakonom ostavljenom roku dostavilo odgovor na tužbu, akt broj UP/I 03-26-1-54-11/21 od 20.9.2022. godine. Vijeće je u odgovoru na tužbu istaknulo da u cijelosti ostaje kod svog rješenja i navode tužioca da je u pobijanom aktu pogrešno utvrdio činjenično stanje i na tako utvrđeno činjenično stanje pogrešno primijenio materijalno pravo smatra neosnovanim te navedeni stav detaljno obrazložio.

Vijeće je 14.5.2024. godine, pod brojem UP/I 03-26-1-54-34/21, zaprimilo Presudu Suda Bosne i Hercegovine, broj S1 3 U 043826 22 U od 10.5.2024. godine, kojom je Sud Bosne i Hercegovine uvažio tužbu Mješovitog holdinga "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka i poništio Rješenje Vijeća, broj UP/I 03-26-1-54-4/21 od 29.6.2022. godine, te predmet vratio Vijeću na ponovni postupak.

U predmetnoj presudi Suda Bosne i Hercegovine, između ostalog, navedeno je da je Vijeću ovog suda ostala sporna i nejasna činjenica da li je izdata garancija državna pomoć ili nije, s obzirom da je Vijeće stavom 2. dispozitiva Rješenja naložilo ispunjavanje uslova iz Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj, a ovim se uslovima dokazuje da garancija ne predstavlja državnu pomoć. Dalje se u predmetnoj presudi navodi da je tuženi (Vijeće) pogrešno utvrdio da postoji nepravilnost utvrđena u tački 4. obrazloženja Rješenja broj UP/I 03-26-1-54-4/21 od 29.6.2022. godine koja se ogleda u tome da za garanciju Republike Srpske nije plaćena tržišna premija, jer je nejasno da li ovakva obaveza tužioca postoji, s obzirom na to da tuženi prethodno utvrđuje da su ispunjeni uslovi iz člana 3. stav (1) Zakona. Vijeće Suda Bosne i Hercegovine u predmetnoj presudi je posebno ukazalo da je u konkretnom slučaju ostala sporna i nejasna činjenica, kao i zaključak tuženog da garancija nije u skladu sa Zakonom, dok se u obrazloženju Rješenja navodi da je tuženi utvrdio da to spada u državnu pomoć, jer su ispunjeni uslovi iz člana 3. stav (1) Zakona, te se nalaže tužiocu da ispuni uslov iz člana 137. Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj, kojim se propisuje kada garancija ne predstavlja državnu pomoć, te da je shodno navedenom činjenično stanje netačno i nepotpuno utvrđeno. Uzimajući u obzir navedene razloge, Vijeće Suda Bosne i Hercegovine je odlučilo kao u dispozitivu Presude broj S1 3 U 043826 22 U od 10.5.2024. godine i ukazalo tuženom da u ponovnom postupku, postupajući po primjedbama za svaki propust datim u predmetnoj presudi, upotpuni činjenično stanje i pravilno primijeni odredbe postupka, te pravilnom primjenom materijalnog propisa na takvo činjenično stanje donese novu odluku.

Budući da smo analizom navedene presude utvrdili da je broj poništenog rješenja Vijeća naveden u preambuli i dispozitivu različit od broja rješenja koje je navedeno u obrazloženju predmetne presude, odnosno da je navedeno da se poništava Rješenje tuženog, broj UP/I 03-26-1-42-11/18 od 29.6.2022. godine, a koje je već poništeno Presudom Suda Bosne i Hercegovine, broj S1 3 U 43735 22 U od 11.1.2023. godine, Vijeće se 3. 6. 2024. godine, aktom broj UP/I 03-26-1-54-36/21, obratilo Sudu Bosne i Hercegovine sa Zahtjevom za ispravku Presude broj S1 3 U 043826 22 U od 10.5.2024. godine, tako da je ispravi u preambuli i dispozitivu, te da umjesto rješenja broj UP/I 03-26-1-42-11/18 od 29.6.2022. godine navede ispravan broj rješenja UP/I 03-26-1-54-4/21 od 29.6.2022. godine.

Vijeće je 11. 6. 2024. godine zaprimilo Rješenje Suda Bosne i Hercegovine, broj S1 3 U 043826 22 U od 7.6.2024. godine, kojim se ispravlja Presuda broj S1 3 U 043826 22 U od 10.5.2024. godine na način da u uvodu i dispozitivu Presude umjesto broja rješenja UP/I 03-26-1-42-11/18 treba da stoji broj UP/I 03-26-1-54-4/21, dok u ostalom dijelu navedena presuda ostaje neizmijenjena.

3. Primijenjeni propisi

Osim odredbi Zakona, Vijeće je u postupku primijenilo i odredbe Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 111/20), Zakona o električnoj energiji ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 68/20), Zаkоna о еlеktričnој еnеrgiјi ("Službеni glаsnik Rеpublikе Srpskе", br. 8/08, 34/09, 92/09 i 1/11), Zakona o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske", br. 71/12, 52/14, 114/17, 131/20 i 28/21) i Uredbe o postupku izdavanja garancija Republike Srpske ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 131/20), te u svrhu poređenja propise Evropske unije iz oblasti državne pomoći.

U skladu s odredbom člana 4. stav (1) Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj kojom je propisano da se državna pomoć može dodijeliti ako program (shema) ili pojedinačni projekat državne pomoći ispunjava uslove iz ove uredbe i člana 71. stav 2. Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik BiH", broj 5/08 - izdanje međunarodni ugovori) (u daljnjem tekstu: SSP), Vijeće je obavezno da prilikom ocjene zahtjeva za dodjelu državne pomoći primjenjuje ne samo pravo BiH nego da na odgovarajući način primijeni i kriterije i uslove koji proizlaze iz primjene konkurencijskih pravila važećih u Zajednici i instrumenata za tumačenje koje su usvojile institucije Zajednice. Osim Uredbom o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj, obaveza primjene navedenih kriterija i uslova Vijeću je propisana odredbom člana 71. stav 1. tačka c) SSP-a koji glasi: Konkurencija i druge ekonomske odredbe "1. Sljedeće je nespojivo s propisnim funkcioniranjem ovog sporazuma, u mjeri u kojoj može uticati na trgovinu između Zajednice i Bosne i Hercegovine: (c) svaka državna pomoć kojom se narušava ili prijeti narušavanju konkurencije davanjem prednosti određenim preduzećima ili određenim proizvodima", te stavom 2. istog člana koji glasi: "2. Svaka praksa suprotna ovom članu ocjenjivat će se na osnovu kriterija koji proizlaze iz primjene konkurencijskih pravila važećih u Zajednici, posebno čl. 81, 82, 86. i 87. Ugovora o osnivanju Evropske zajednice (u daljnjem tekstu: Ugovor o EZ) i instrumenata za tumačenje koje su usvojile institucije Zajednice."

Kako odredbama Zakona i Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj nisu detaljno obrazloženi kriteriji i uslovi iz pojma/definicije državne pomoći, te kriteriji i uslovi za dodjelu državne pomoći u obliku garancija, Vijeće je u konkretnom slučaju u svrhu poređenja, shodno članu 71. stav 2. SSP-a, uzelo u obzir i sljedeće propise Evropske unije:

- Obavještenje Komisije o pojmu državne pomoći iz člana 107. stav 1. Ugovora o funkcioniranju Evropske unije ("Službeni list Evropske unije", serija C, broj 262/1, 19.7.2016) [u daljnjem tekstu: Obavještenje Komisije (2016/C 262/01)],

- Obavještenje Komisije o primjeni čl. 87. i 88. Ugovora o Evropskoj zajednici u oblasti državne pomoći u obliku garancija ("Službeni list Evropske unije", serija C, broj 155, 20. 6. 2008) [u daljnjem tekstu: Obavještenje Komisije (2008/C 155/02)] i

- Dokument Evropske komisije - Analitička mreža za energetsku infrastrukturu 2016-2017. ¹

4. Utvrđivanje činjenica

Na osnovu dostavljenih podataka, Vijeće je u postupku utvrdilo sljedeće:

4.1. Predmet prijave državne pomoći

Predmet prijave je odobrenje državne pomoći u obliku garancije korisniku Mješoviti holding "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica u iznosu od 32.753.768,74 KM.

4.2. Davaoci i korisnik državne pomoći

Shodno Garanciji Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21 od 3.8.2021. godine (u daljnjem tekstu: Garancija), Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske su garanti, tj. davaoci predmetne garancije, te u skladu s tim predstavljaju davaoce državne pomoći, u smislu člana 3. stav (2) Zakona.

Korisnik državne pomoći, u smislu člana 3. stav (3) Zakona, u konkretnom slučaju je Mješoviti holding "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka (u daljnjem tekstu: ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka), s obzirom da garancijom koju su izdali Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske garantiraju ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka neopozivo i bezuslovno plaćanje svih dospjelih anuiteta iz dugoročnih dužničkih vrijednosnih papira - obveznica navedenog emitenta.

4.3. Opis elemenata garancije i pratećih akata

U skladu s garancijom koju su izdala navedena ministarstva Vlade Republike Srpske uime Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica emitenta MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, garantira se neopozivo i bezuslovno plaćanje svih dospjelih anuiteta iz dugoročnih dužničkih vrijednosnih papira - obveznica emitenta, pod sljedećim uslovima:

- vrijednost emisije obveznica: 27.436.000,00 KM,

- broj obveznica koje se emitiraju: 27.436,

- nominalna vrijednost po obveznici: 1000,00 KM,

- kamatna stopa na godišnjem nivou: 3.5%,

- rok dospijeća: 10 godina,

- isplata glavnice i pripadajuće kamate u jednakim anuitetima - polugodišnje,

- valutna klauzula: euro,

- iznos garancije: 32.753.768,74 KM.

Shodno tački 2. Garancije, njen korisnik je Centralni registar vrijednosnih papira Republike Srpske kao platni agent emisije predmetnih obveznica.

U skladu s tačkom 5. Garancije, Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske kao garanti, neopozivo i bezuslovno garantiraju plaćanje neplaćenih obaveza po osnovu dospjelih anuiteta iz dugoročnih dužničkih vrijednosnih papira - obveznica emitenta do ukupnog iznosa od 32.753.768,74 KM, bez prigovora bilo koje vrste, po prijemu prvog pisanog poziva, odnosno do iznosa navedenog u zahtjevu za plaćanje po garanciji, kada je korisnik utvrdio da emitent (ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka) nije izvršio svoju obavezu uplate anuiteta.

Tačkom 6. predmetne garancije propisano je da će u slučaju dospjelog i neplaćenog anuiteta od emitenta (ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka) garanti (Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske), nakon što utvrde da je zahtjev za plaćanje osnovan, izvršiti plaćanje dospjelih neplaćenih obaveza po osnovu dospjelih anuiteta iz dugoročnih dužničkih vrijednosnih papira - obveznica emitenta iz budžeta Republike Srpske u roku od najviše 15 radnih dana od dana prijema prvog pisanog poziva korisnika Garancije (Centralni registar vrijednosnih papira Republike Srpske), za sve vrijeme trajanja Garancije.

Rok važenja Garancije je 30 dana od dana dospijeća posljednjeg anuiteta, odnosno do konačnog izmirenja svih obaveza iz dugoročnih dužničkih vrijednosnih papira - obveznica emitenta i ona je neopoziva u navedenom roku važenja ove garancije.

Namjena dugoročnog zaduženja emisijom obveznica, definirana u tački 4. Garancije, jeste refinansiranje postojećeg duga odnosno izmirenje dijela dugoročnih kreditnih obaveza osiguranih za projekat "Toshiba" i izgradnju dalekovoda, finansiranje prenesenih obaveza prema budžetu Republike Srpske i prenesenih obaveza prema dobavljačima.

Ugovorom o reguliranju međusobnih prava i obaveza po osnovu Garancije Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21, za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka zaključen 3.8.2021. godine između Ministarstva finansija i Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske, kao davalaca garancije, s jedne strane, i MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, kao emitenta, s druge strane (u daljnjem tekstu: Ugovor), emitent se obavezao da sredstva dobivena emisijom obveznica koristi isključivo za namjene definirane Odlukom Vlade Republike Srpske o davanju saglasnosti za izdavanje garancije Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, broj 04/1-012-2-1428/21 od 13.5.2021. godine, i tačkom 4. Garancije.

Emitent (ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka), u skladu s članom 7. Ugovora, dužan je Ministarstvu finansija kao instrument osiguranja izdate garancije dostaviti 20 bjanko vlastitih mjenica s naznakom "bez protesta" s mjeničnim izjavama i 21 bjanko potpisan i ovjeren nalog za prijenos sredstava sa izjavama o blokadi računa emitenta potpisanim i ovjerenim od ovlaštenog lica, spisak otvorenih računa u poslovnim bankama i ovjerene kopije kartona deponovanih potpisa.

4.4. Pravni osnov za izdavanje garancije

Pravni osnov za izdavanje garancije sadržan je u odredbama Zakona o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske. Shodno članu 38. navedenog zakona, garancija Republike Srpske predstavlja njenu potencijalnu obavezu koja postaje stvarna obaveza u slučaju kada zajmoprimac nije izvršio otplatu obaveze, u skladu sa uslovima iz kreditnog sporazuma i ako su ispunjeni uslovi iz garancije, mora biti izdata u pisanoj formi i u trenutku dospjelosti na naplatu u skladu sa uslovima iz garancije postaje dug Republike Srpske. Dalje, članom 41. stav 3. Zakona o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske propisano je da se Odlukom Vlade imenuje ovlašteni potpisnik koji uime Republike Srpske potpisuje garanciju u skladu s odredbama ovog zakona, dok je članom 42. istog zakona određeno da se garancije Republike Srpske mogu izdati kreditoru ili zajmodavcu za garantiranje obaveza nastalih zaduženjem jedinica lokalne samouprave, fondova socijalne sigurnosti, Investiciono-razvojne banke Republike Srpske i fondova kojima ona upravlja, kao i javnih preduzeća i institucija javnog sektora, u vezi s finansiranjem kapitalnih investicija koje služe u javne svrhe.

Također, pravni osnov u konkretnom slučaju predstavljaju i Uredba o postupku izdavanja garancija Republike Srpske i Odluka Vlade Republike Srpske o davanju saglasnosti za izdavanje garancije Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, broj 04/1-012-2-1428/21 od 13.5.2021. godine (u daljnjem tekstu: Odluka Vlade Republike Srpske).

Naime, Vlada Republike Srpske je navedenom odlukom dala saglasnost za izdavanje garancije Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka u iznosu od 47.752.979,65 KM, a u svrhu refinansiranja postojećeg duga odnosno izmirenja dijela dugoročnih kreditnih obaveza osiguranih za projekat "Toshiba" i izgradnju dalekovoda, finansiranje prenesenih obaveza prema budžetu Republike Srpske i prenesenih obaveza prema dobavljačima i ovlastila ministra finansija i ministra energetike i rudarstva da potpišu garanciju i Ugovor o reguliranju međusobnih prava i obaveza po osnovu garancije Republike Srpske.

Uzimajući u obzir navedeno, utvrđeno je da su Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske izdali predmetnu garanciju u skladu s odredbama Zakona o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske, Uredbom o postupku izdavanja garancija Republike Srpske i Odlukom Vlade Republike Srpske.

4.5. Opis, djelatnost, vlasnička struktura i finansijsko stanje ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka

Odlukom JMDP "Elektroprivreda Republike Srpske" od 17.8.1992. godine osnovano je Zavisno državno preduzeće "Elektrokrajina" p. o. Banja Luka. Na osnovu odredbi Zakona o privatizaciji državnog kapitala u preduzećima, "Elektrokrajina" se 14.9.2005. godine transformirala u akcionarsko društvo u većinskom vlasništvu Mješovitog holdinga "Elektroprivreda Republike Srpske" a. d. Trebinje. Društvo je povezano u MH "Elektroprivreda Republike Srpske" a. d. Trebinje zajedno sa ostalim preduzećima koja obavljaju elektroenergetsku djelatnost u Republici Srpskoj u kojima Matično preduzeće ima većinsko učešće u kapitalu.

Privredni subjekat ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka u pravnom prometu posluje pod nazivom: Zavisno preduzeće "Elektrokrajina" akcionarsko društvo Banja Luka, skraćeni naziv: ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, adresa: Kralja Petra I Karađorđevića 95, 78000 Banja Luka, JIB: 4400855640000 i matični broj jedinstvenog registra: 1074440.

ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka obavlja djelatnost distribucije električne energije (operatera distributivnog sistema) na području gradova Banja Luka, Prijedor, Gradiška i 18 općina Republike Srpske - Čelinac, Kotor-Varoš, Kneževo, Novi Grad, Kostajnica, Krupa na Uni, Kozarska Dubica, Srbac, Laktaši, Prnjavor, Mrkonjić-Grad, Šipovo, Ribnik, Oštra Luka, Drinić, Istočni Drvar, Kupres i Jezero, u skladu s Dozvolom Regulatorne komisije za energetiku Republike Srpske za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-04-1/10-3/19. Navedenu dozvolu izdala je Regulatorna komisija za energetiku Republike Srpske (u daljnjem tekstu: RERS) Rješenjem о izdаvаnju dоzvоlе zа оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-9/19/R-131-304 od 26.12.2019. gоdine, shodno odredbama člаnа 23. tаčkа 5. i člаnа 53. tada važećeg Zаkоnа о еlеktričnој еnеrgiјi.

Dozvola za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје izdata je ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka s rokom važenja od pet godina, počev od 28.12.2019. godine.

Shodno navedenoj dozvoli, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka dužna je obavljati djelatnost distribucije električne energije kao operater distributivnog sistema u sistemu obaveze javne usluge. Također, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka ima pravo naplatiti korištenje distributivne mreže prema odobrenoj tarifi na osnovu Pravilnika o tarifnoj metodologiji i tarifnom postupku.

U skladu s tačkom 6.10. predmetne dozvole, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka je obavezno ugovorom regulirati međusobne odnose s nezavisnim operaterom sistema, prijenosnom kompanijom, snabdjevačima/trgovcima, proizvođačima čiji su elektroenergetski objekti priključeni na distributivnu mrežu i krajnjim kupcima.

Shodno tački 6.25. Dozvole, korisnik dozvole je dužan osigurati funkcionalno i računovodstveno razdvajanje djelatnosti distribucije električne energije od djelatnosti snabdijevanja kupaca električnom energijom u sistemu obaveze javne usluge i ostalih djelatnosti, zatim osigurati pravno razdvajanje djelatnosti distribucije električne energije od djelatnosti snabdijevanja kvalificiranih kupaca električnom energijom, te osigurati odvojene računovodstvene evidencije za djelatnost distribucije električne energije od ostalih djelatnosti i primjenjivati Jedinstveni regulatorni kontni plan, a sve s ciljem efikasnog reguliranja cijena i tarifa u sistemu obaveze javne usluge.

Tačkom 8.3. Dozvole propisano je da se u periodu važenja izdata dozvola može prenijeti na treće lice ako korisnik dozvole proda svoj posao ili ako traži da prenese svoju dozvolu ili kontrolirani (upravljački) interes na to lice uz saglasnosti RERS-a za prijenos.

U skladu s odredbama tač. 8.4. i 8.5. Dozvole, RERS može poništiti i oduzeti izdatu dozvolu.

Shodno odredbama Zakona o električnoj energiji koji je na snazi od 1.1.2021. godine i Odluci Vlade Republike Srpske, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka je 1.4.2021. godine prestala obavljati djelatnost snabdijevanja električnom energijom krajnjih potrošača i postala operater distributivnog sistema (ODS), a ulogu snabdjevača je preuzeo MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje.

Naime, u skladu s članom 49. stav (5) Zakona o električnoj energiji, operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno da trguje električnom energijom, osim kupoprodaje za pokrivanje gubitaka u distributivnoj mreži i energije debalansa za ove svrhe, a u skladu sa stavom (6) istog člana, operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno da preduzima mjere koje dovode do narušavanja konkurencije.

Članom 46. stav (2) Zakona o električnoj energiji propisano je da je operater distributivnog sistema pravno lice koje posjeduje potrebnu dozvolu i koje je odgovorno za rad, upravljanje, održavanje, razvoj i izgradnju distributivnog sistema na određenom geografskom području i, gdje je to moguće, njegovih međuveza s drugim sistemima, te za osiguranje dugotrajne sposobnosti sistema da zadovolji razumnu potražnju za distribucijom električne energije.

Shodno odredbi člana 49. stav (2) Zakona o električnoj energiji, operater distributivnog sistema obavlja djelatnost distribucije i upravljanja distributivnim sistemom, u skladu sa uslovima iz dozvole za obavljanje djelatnosti.

Članom 12. stav (2) Zakona o električnoj energiji propisano je da se elektroenergetska djelatnost distribucije električne energije i upravljanja distributivnim sistemom obavlja kao javna usluga prema uslovima uređenim ovim zakonom.

U skladu s odredbom člana 54. Zakona o električnoj energiji, operater distributivnog sistema ostvaruje prihode potrebne za obavljanje djelatnosti distribucije električne energije i upravljanja distributivnim sistemom po osnovu:

1) naknade za korištenje distributivne mreže (distributivna mrežna tarifa),

2) naknade za priključenje na distributivnu mrežu,

3) naknade za pružanje nestandardnih usluga korisnicima distributivnog sistema.

Finansijsko stanje

Iz akata preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka konstatiramo da je riječ o akcionarskom društvu koje se s obzirom na broj zaposlenih radnika, ukupan godišnji prihod i ukupnu vrijednost poslovne imovine ne može smatrati ni malim ni srednjim preduzećem. Imajući u vidu navedene pojmove, u skladu s članom 2. Uredbe, konstatiramo da je preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka veliko preduzeće.

Na strani 25. Uredbe u naslovu 4. Državna pomoć za sanaciju i restrukturiranje privrednih subjekata, podnaslov 4.1. Državna pomoć privrednom subjektu u teškoćama, članom 29. određen je pojam privrednog subjekta u teškoćama. Kako smo gore u tekstu konstatirali da je, prema članu 2. stav 8. Uredbe, preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka veliko preduzeće, to je članom 29. stav 1. ("Privredni subjekat je u teškoćama ako je bez državne intervencije gotovo izvjestan prestanak njegovog poslovanja u kratkoročnom ili dugoročnom periodu i za koji važi najmanje jedna od sljedećih okolnosti:") tačka 4. propisano da se smatra da je veliko preduzeće u teškoćama u slučaju "ako je velikom privrednom subjektu tokom posljednje dvije godine:

1. iznos knjigovodstvenog duga i kapitala privrednog subjekta bio veći od 7,5 i

2. EBITDA koeficijent pokrića kamata privrednog subjekta bio niži od 1,0."

Tabela 1. Obračun iznosa knjigovodstvenog duga i kapitala preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka na osnovu godišnjih finansijskih izvještaja (u KM) prema podacima APIF-a Banja Luka



Izvor: Na osnovu finansijskih izvještaja preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka prema podacima APIF-a Banja Luka

Na osnovu prethodno iskazanih izračuna iz Tabele broj 1. za obje posmatrane godine, omjer knjigovodstvenog duga i kapitala bio je ispod 7,50.

Tabela 2. Obračun EBITDA koeficijenta pokrića kamata preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka na osnovu godišnjih finansijskih izvještaja



Izvor: Na osnovu finansijskih izvještaja preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka

EBITDA (engl. Earnings Before, Interest, Taxes, Depreciation and Amortization) jeste dobitak prije kamate, poreza i amortizacije

EBITDA = dobit prije kamata i poreza (EBIT ili operativna dobit) + amortizacija

OPERATIVNA DOBIT = POSLOVNI PRIHODI - POSLOVNI RASHODI, tj.

EBITDA = (POSLOVNI PRIHODI - POSLOVNI RASHODI) + AMORTIZACIJA

EBITDA₂₀₁₉ = 201 (poslovni prihodi) - 216 (poslovni rashodi) + 224 (amortizacija) = 220.239.772 - 223.151.415 + 21.353.009 = 18.441.366

EBITDA₂₀₂₀ = 201 (poslovni prihodi) - 216 (poslovni rashodi) + 224 (amortizacija) = 176.332.473 - 195.016.554 + 21.848.484 = 3.164.403

Na osnovu prethodno prikazanih izračuna urađenih na osnovu godišnjih finansijskih izvještaja za 2019. i 2020. godinu preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za obje posmatrane godine, EBITDA koeficijent pokrića kamata preduzeća "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka bio je iznad 1.

Prilikom analize privrednog subjekta u teškoćama, na njega se primjenjuje član 29. stav 1. tačka 4. Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 111/20 od 11.11.2020), te prema istom za preduzeće toga statusa ne smatra se da je u teškoćama jer nisu ispunjena sljedeća dva kumulativna uslova: da mu je tokom posljednje dvije godine iznos knjigovodstvenog duga i kapitala veći od 7,5 i EBITDA koeficijent pokrića kamata niži od 1.

U vrijeme vršenja procjenepreduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka ne ispunjava uslove za bilo koji od dva finansijska parametra da bi se smatralo da je u finansijskim teškoćama onako kako je to propisano Uredbom o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj ("Službeni glasnik Republike Srpske", broj 111/20 od 11. 11. 2020).

Zaključujemo da, u vrijeme vršenja procjene, preduzeće "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka nije u teškoćama.

4.6. Obrazloženje prijave državne pomoći

Podnosilac predmetne prijave, Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske, u Obrascu prijave naveo je da u konkretnom slučaju dodjele garancije ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka nema narušavanja konkurencije zbog toga što ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, kao operater distributivnog sistema, obavlja djelatnost koja nije liberalizirana i otvorena za tržišnu konkurenciju, jer je riječ o prirodnom monopolu gdje ne postoji mogućnost za stvaranje konkurentskih uslova na tržištu.

Navedeni stav podnosilac prijave obrazlaže u tački 17. Obrasca prijave navodeći da je, shodno odredbama Zakona o električnoj energiji i odgovarajućim aktima Vlade Republike Srpske od 1.4.2021. godine, u Republici Srpskoj tržišna djelatnost snabdijevanja odvojena od elektrodistribucije te da se operateri distributivnog sistema mogu baviti isključivo djelatnošću distribucije te više ne obavljaju ni jednu tržišnu djelatnost, pozivajući se na član 49. st. (5) i (6) Zakona o električnoj energiji kojim je propisano da operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno da trguje električnom energijom, osim kupoprodaje za pokrivanje gubitaka u distributivnoj mreži i energije debalansa za ove svrhe, te da preduzima mjere koje dovode do narušavanja konkurencije.

4.7. Mišljenje organa za provođenje Zakona na prijavu državne pomoći

U smislu člana 14. stav (1) Zakona, Ministarstvo finansija Republike Srpske je svojim aktom dalo konsultativno mišljenje, broj 06.10/421-237-1/21 od 1.6.2021. godine, na prijavu državne pomoći Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske koja se odnosi na izdavanje garancije Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka.

U navedenom mišljenju Ministarstvo finansija Republike Srpske ističe da garancija Republike Srpske za dugoročno zaduženje emisijom obveznica MH "ERS" Matično preduzeće a. d. Trebinje ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka na cjelokupan iznos zaduženja od 47.752.979,65 KM predstavlja državnu pomoć iz člana 3. stav (1) Zakona jer Republika Srpska u konkretnom slučaju preuzima na sebe rizik od plaćanja dospjelih obaveza po obveznicama ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka.

Također, u svom mišljenju Ministarstvo finansija Republike Srpske je istaknulo da predmetna garancija Republike Srpske ne bi predstavljala državnu pomoć, potrebno je da ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, u skladu s članom 137. stav (1) Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj, uz pretpostavku ispunjenosti ostalih uslova, plati tržišnu premiju za garanciju obračunatu primjenom tržišnih principa.

5. Donošenje odluke

Vijeće je razmatralo prijavu Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske na 164. sjednici, održanoj 30. juna 2025. godine. Prilikom donošenja odluke, Vijeće je uzelo u obzir cjelokupnu dostavljenu dokumentaciju.

S obzirom na to da su Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske izdali Garanciju Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21 od 3.8.2021. godine, za dugoročno zaduženje emisijom obveznica emitenta ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, a da se, shodno članu 2. tačka 16) Uredbe o namjeni, kriterijima i uslovima za dodjelu državne pomoći u Republici Srpskoj, kao datum dodjele pomoći označava dan na koji je, na osnovu propisa Republike Srpske, korisnik stekao pravo na primanje pomoći, Vijeće je provelo postupak ex post odobrenja u skladu s članom 12. stav (7) Zakona.

Naime, Vijeće je zaključilo da je u konkretnom slučaju pomoć već dodijeljena stupanjem na snagu Garancije Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21 od 3.8.2021. godine, uzimajući u obzir i tačku 2.1. Obavještenja Komisije (2008/C 155/02) kojom je propisano da je pomoć dodijeljena u trenutku kada se garancija izdaje, a ne u trenutku kada se ona poziva na naplatu ili u trenutku kada se izvršava plaćanje uslovima iz garancije.^.

Vijeće je prvenstveno tokom postupka trebalo utvrditi da li pomoć dodijeljena u obliku garancije korisniku ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica predstavlja državnu pomoć iz člana 3. stav (1) Zakona.

Prilikom utvrđivanja da li dodjela pomoći u obliku garancije korisniku ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka predstavlja državnu pomoć, Vijeće je razmotrilo jesu li ispunjeni svi uslovi iz člana 3. stav (1) Zakona, odnosno da li je riječ o transferu državnih sredstava; da li se dodjelom predmetne garancije korisniku pruža ekonomska prednost koju on ne bi stekao u normalnim tržišnim uslovima, odnosno putem vlastite efikasnosti poslovanja; da li se predmetna garancija dodjeljuje korisniku na selektivnoj osnovi, odnosno na selektivan način čime se daje prednost određenim privrednim subjektima ili određenim privrednim sektorima i da li se dodjelom predložene garancije narušava ili postoji opasnost od narušavanja konkurencije na tržištu, stavljanjem u povoljniji položaj određenih privrednih subjekata ili proizvodnje ili trgovine određenih proizvoda ili pružanja određenih usluga u mjeri u kojoj to utiče na ispunjavanje međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine iz ove oblasti, odnosno na trgovinu između Bosne i Hercegovine i EU.

Vijeće je u postupku utvrdilo da je uslov iz člana 3. stav (1) Zakona koji se odnosi na prijenos državnih sredstava ispunjen, budući da Ministarstvo finansija i Ministarstvo energetike i rudarstva Republike Srpske, shodno izdatoj Garanciji Republike Srpske, broj 06.08/440-49/21 i 05.05/012-975-5/21 od 3.8.2021. godine, preuzimaju rizik plaćanja svih neplaćenih obaveza ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka po osnovu dospjelih anuiteta iz dugoročnih dužničkih vrijednosnih papira - obveznica, te da nisu naplatili adekvatnu naknadu u vidu tržišne premije ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka.

Naime, shodno tački 2.1. Obavještenja Komisije (2008/C 155/02), garancije koje je direktno dala država, tj. centralne ili lokalne vlasti, kao i garancije koje su kroz izvore države dala druga tijela pod kontrolom države, kao naprimjer preduzetnici, a koja se mogu pripisati javnoj vlasti, mogu se smatrati državnom pomoći. Također, istom tačkom Obavještenja Komisije (2008/C 155/02) propisano je da pogodnost državne garancije jeste ta da rizik povezan s garancijom snosi država i za to prihvatanje rizika od strane države, u normalnim okolnostima, trebalo bi platiti odgovarajuću naknadu, te ako se država odrekne te naknade, to istovremeno predstavlja korist za preduzetnika i iscrpljivanje državnih sredstava pa, u skladu s tim, čak i ako se nikad ne izvrši plaćanje prema uslovima iz garancije, svejedno je riječ o državnoj pomoći.

Kada je u pitanju drugi uslov iz člana 3. stav (1) Zakona, Vijeće je u postupku utvrdilo da je on ispunjen, jer je izdavanjem predmetne garancije korisnik ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka stekao ekonomsku prednost koju ne bi stekao u normalnim tržišnim uslovima, odnosno putem vlastite efikasnosti poslovanja, s obzirom da za nju nije platio tržišnu premiju Republici Srpskoj i što se bez garancije Republike Srpske navedeno preduzeće ne bi moglo zadužiti emisijom vlastitih obveznica.

Dalje, Vijeće je u postupku utvrdilo da je treći uslov iz člana 3. stav (1) Zakona ispunjen, s obzirom na to da je pomoć u obliku garancije dodijeljena na selektivnoj osnovi odnosno na selektivan način, jer je dodjelom data prednost samo jednom tačno određenom privrednom subjektu. Naime, da bi ovaj uslov bio ispunjen, potrebno je utvrditi da se dodjelom državne pomoći stavljaju u povoljniji položaj određeni privredni subjekti, određeni sektori privrede ili proizvodnja/trgovina određenih proizvoda. U konkretnom slučaju, Vijeće je utvrdilo da se predmetnom garancijom stavlja u povoljniji položaj, odnosno favorizira samo jedan privredni subjekat - ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za čije je zaduženje emisijom obveznica izdata državna garancija.

Što se tiče četvrtog uslova iz člana 3. stav (1) Zakona, koji se odnosi na narušavanje i postojanje opasnosti od narušavanja konkurencije na tržištu stavljanjem u povoljniji položaj određenih privrednih subjekata ili proizvodnje ili trgovine određenih proizvoda ili pružanja određenih usluga u mjeri u kojoj to utiče na ispunjavanje međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine iz ove oblasti odnosno na trgovinu između Bosne i Hercegovine i EU, Vijeće je u postupku utvrdilo da on nije ispunjen odnosno da se izdavanjem predmetne garancije ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka za dugoročno zaduženje emisijom vlastitih obveznica ne narušava i ne postoji opasnost od narušavanja konkurencije na tržištu, budući da ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka ima pravni monopol na obavljanje elektroenergetske djelatnosti distribucije električne energije na tačno određenom geografskom području Republike Srpske, shodno Dozvoli RERS-a, broj 01-351-04-1/10-3/19, izdatoj Rješenjem RERS-a о izdаvаnju dоzvоlе zа оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-9/19/R-131-304 od 26.12.2019. gоdine, u skladu s odredbama člаnа 23. tаčkа 5. i člаnа 53. tada važećeg Zаkоnа о еlеktričnој еnеrgiјi.

Naime, u skladu s Dozvolom RERS-a, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka je jedini operater distributivnog sistema ovlašten za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје na tačno određenom geografskom području Republike Srpske (na području gradova Banja Luka, Prijedor, Gradiška i 18 općina Republike Srpske - Čelinac, Kotor- Varoš, Kneževo, Novi Grad, Kostajnica, Krupa na Uni, Kozarska Dubica, Srbac, Laktaši, Prnjavor, Mrkonjić-Grad, Šipovo, Ribnik, Oštra Luka, Drinić, Istočni Drvar, Kupres i Jezero) i ni jedno drugo pravno lice ne može dobiti dozvolu odnosno obavljati djelatnost distribuciје еlеktričnе еnеrgiје (operatera distributivnog sistema) na tom području u periodu važenja predmetne dozvole od 28.12.2019. do 28.12.2024. godine.

Također, smatramo bitnim istaći činjenicu da je ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka izdata nova dozvola za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе energije Rješenjem RERS-a o izdavanju dozvole za obavlјanje djelatnosti distribucije i upravlјanja distributivnim sistemom električne energije, broj 01-1102-9/24/R-121-1350 od 26.12.2024. godine, na period od deset godina, počev od 28.12.2024. godine.

Uzimajući i obzir navedeno, Vijeće je u postupku zaključilo da ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka nema konkurenciju na tržištu distribucije električne еnergije, s obzirom na to da je jedini operater distributivnog sistema na tačno određenom geografskom području Republike Srpske te da samim tim uživa pravni monopol shodno tački 188. Obavještenja Komisije (2016/C 262/01), kojom je propisano da, u skladu sa zakonodavstvom EU, pravni monopol postoji kada je određena usluga zakonodavstvom ili regulatornim mjerama rezervirana za isključivog pružaoca, pri čemu je svim drugim privrednim subjektima jasno zabranjeno pružanje takvih usluga.

Naime, tačkom 188. Obavještenja Komisije (2016/C 262/01) propisano je da je narušavanje konkurencije isključeno ako su kumulativno ispunjeni sljedeći uslovi:

(1) usluga podliježe pravnom monopolu (utvrđeno u skladu sa zakonodavstvom EU);

(2) tim pravnim monopolom ne isključuje se samo konkurencija na tržištu nego se isključuje svaka mogućnost konkurencije kojim bi neko mogao postati isključivi pružalac predmetne usluge;

(3) uslugom se ne konkurira drugim uslugama i

(4) ako je pružalac usluge aktivan na drugom tržištu (geografskom tržištu ili tržištu proizvoda) koje je otvoreno za konkurenciju, potrebno je isključiti unakrsno subvencioniranje. Da bi se to postiglo, potrebno je koristiti se odvojenim računima, pravilno raspodjeljivati troškove i prihode te se pobrinuti da se javno finansiranje koje je pruženo za uslugu koja je predmet pravnog monopola ne može upotrijebiti u korist drugih aktivnosti.

Kada je u pitanju prvi i drugi uslov da je riječ o pravnom monopolu i da se isključuje svaka mogućnost konkurencije, jasno je da su oni ispunjeni, budući da smo utvrdili da je ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, shodno Dozvoli RERS-a za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-04-1/10-3/19, jedini operater distributivnog sistema na tačno određenom geografskom području Republike Srpske i ni jedno drugo pravno lice ne može dobiti dozvolu odnosno obavljati djelatnost distribuciје еlеktričnе еnеrgiје (operatera distributivnog sistema) na tom području u periodu važenja predmetne dozvole, te da je ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka izdata nova dozvola za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе energije Rješenjem RERS-a o izdavanju dozvole za obavlјanje djelatnosti distribucije i upravlјanja distributivnim sistemom električne energije, broj 01-1102-9/24/R-121-1350 od 26.12.2024. godine, na period od deset godina, počev od 28.12.2024. godine.

Što se tiče trećeg uslova, predviđenog tačkom 188. Obavještenja Komisije (2016/C 262/01), on je ispunjen, budući da se obavljanjem usluge operatera distributivnog sistema ne konkurira drugim uslugama, s obzirom na to da, u skladu s članom 49. stav (5) Zakona o električnoj energiji, operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno trgovanje električnom energijom, osim kupoprodaje za pokrivanje gubitaka u distributivnoj mreži i energije debalansa za ove svrhe, a u skladu sa stavom (6) istog člana, operateru distributivnog sistema nije dozvoljeno da preduzima mjere koje dovode do narušavanja konkurencije.

Kada je u pitanju četvrti uslov iz tačke 188. Obavještenja Komisije (2016/C 262/01), kojim je propisano da je potrebno isključiti unakrsno subvencioniranje ako je pružalac usluge aktivan na drugom tržištu, jasno je da je on ispunjen, s obzirom da ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka, shodno Dozvoli RERS-a za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-04-1/10-3/19, obavlja isključivo djelatnost distribucije električne energije (operatera distributivnog sistema) na tačno određenom geografskom području Republike Srpske i nije aktivan na nekom drugom tržištu.

Naime, shodno odredbama Zakona o električnoj energiji koji je na snazi od 1.1.2021. godine i Odluci Vlade Republike Srpske, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka je 1.4.2021. godine prestala obavljati djelatnost snabdijevanja električnom energijom krajnjih potrošača i postala je operater distributivnog sistema (ODS), a ulogu snabdjevača je preuzeo MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje. Navedena reorganizacija MH "Elektroprivreda Republike Srpske" Matično preduzeće a. d. Trebinje i zavisnih preduzeća je uslov iz Trećeg energetskog paketa Energetske zajednice prema kojem je potrebno razdvojiti proizvodnju, distribuciju i snabdijevanje električne energije u Republici Srpskoj i BiH, što je i učinjeno shodno odredbama Zakona o električnoj energiji.

Uzimajući u obzir navedeno, Vijeće je u postupku utvrdilo da četvrti uslov iz člana 3. stav (1) Zakona, koji se odnosi na narušavanje i postojanje opasnosti od narušavanja konkurencije na tržištu, stavljanjem u povoljniji položaj određenih privrednih subjekata ili proizvodnje ili trgovine određenih proizvoda ili pružanja određenih usluga u mjeri u kojoj to utiče na ispunjavanje međunarodnih obaveza Bosne i Hercegovine iz ove oblasti, odnosno na trgovinu između Bosne i Hercegovine i EU, nije ispunjen, budući da ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka obavlja isključivo djelatnost distribucije električne energije na tačno određenom geografskom području Republike Srpske koja podliježe pravnom monopolu, u skladu s Dozvolom RERS-a za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-04-1/10-3/19, izdatom shodno Zakonu o električnoj energiji i nije mu dozvoljeno da trguje električnom energijom i da preduzima mjere koje dovode do narušavanja konkurencije, iz čega se može zaključiti da ne postoji ni uticaj na trgovinu između BiH i EU, s obzirom na to da mu je Zakonom zabranjeno da trguje električnom energijom i u BiH i sa zemljama EU.

Navedeni stav Vijeća da se dodjelom državne pomoći u obliku garancije ne narušava konkurencija i ne postoji opasnost od narušavanja konkurencije i nema uticaja na trgovinu potvrđuju i odredbe dokumenta Evropske komisije - Analitička mreža za energetsku infrastrukturu 2016-2017 ² u kome je navedeno da se finansiranjem operatera distributivnog sistema ne narušava konkurencija u slučaju pravnog monopola, ako su ispunjeni uslovi iz tačke 188. Obavještenja Komisije (2016/C 262/01), te da ni javno finansiranje operatera distributivnog sistema koji ne uživaju pravni monopol ne narušava konkurenciju i ne utiče na trgovinu, pod uslovom da na navedenom području ne postoji infrastruktura za distribuciju električne energije drugog pravnog lica. Vijeće je utvrdilo da je navedeni uslov ispunjen, budući da je postojeća infrastruktura za distribuciju električne energije na području gradova Banja Luka, Prijedor, Gradiška i 18 općina Republike Srpske u vlasništvu ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka i da bi bilo neekonomično da neko drugo pravno lice finansira izgradnju paralelne infrastrukture za distribuciju električne energije kako bi konkuriralo za dobivanje dozvole za obavljanje distribucije električne energije. Navedeni stav potvrđuje i činjenica da je nakon isteka Dozvole RERS-a, broj 01-351-04-1/10-3/19, izdate Rješenjem RERS-a о izdаvаnju dоzvоlе zа оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе еnеrgiје, broj 01-351-9/19/R-131-304 od 26.12.2019. gоdine, na period od pet godina, počev od 28. 12. 2019. godine, ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka izdata nova dozvola za obavljanje dјеlаtnоsti distribuciје еlеktričnе energije Rješenjem RERS-a o izdavanju dozvole za obavlјanje djelatnosti distribucije i upravlјanja distributivnim sistemom električne energije, broj 01-1102-9/24/R-121-1350 od 26.12.2024. godine, na period od deset godina, počev od 28.12.2024. godine.

Uzimajući u obzir navedeno, Vijeće je utvrdilo da garancija izdata od Ministarstva finansija i Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske za dugoročno zaduženje ZP "Elektrokrajina" a. d. Banja Luka emisijom vlastitih obveznica ne predstavlja državnu pomoć iz člana 3. stav (1) Zakona, s obzirom na to da nisu kumulativno ispunjeni prethodno navedeni uslovi, odnosno dodjelom predloženih sredstava se ne narušava i ne postoji opasnost od narušavanja konkurencije na tržištu, kao ni uticaja na trgovinu između Bosne i Hercegovine i EU.

U skladu s navedenim, Vijeće je odlučilo kao u tački 1. dispozitiva ovog rješenja.

Uputstvo o pravnom lijeku:

Ovo rješenje je konačno u upravnom postupku i protiv njega nije dozvoljena žalba.

Nezadovoljna strana može pokrenuti upravni spor pred Sudom Bosne i Hercegovine u roku od 30 dana od dana prijema ovog rješenja.

Broj UP/I 03-26-1-54-38/21
30. juna 2025. godine
Istočno Sarajevo

Predsjedavajući
Vijeća za državnu pomoć BiH
Dejan Mutić, s. r.

¹ https://competition-policy.ec.europa.eu/state-aid/legislation/notion-aid_en

² https://competition-policy.ec.europa.eu/state-aid/legislation/notion-aid_en